18. „Nieznane” (Jarjaae Kantomil)

Pewnego dnia niczego niespodziewających się mieszkańców wschodniej połowy planety Welji ogarnęło coś, czego nikt nie potrafił wytłumaczyć ani powstrzymać - wszyscy zaczęli mówić prawdę. Mieli co prawda możliwość milczenia, jednak gdy tylko próbowali cokolwiek powiedzieć, na wierzch wychodziły sekrety i opinie, których nigdy by przed rozmówcą nie wyjawili. Niepokojące początkowo zjawisko szybko zmieniło się w katastrofę o przerażających skutkach - w ciągu paru obiegów księżyca Trimsanda dookoła planety (porównywalnych z ziemskimi tygodniami) upadło kilkanaście rządów, obalonych przez wściekłych, oszukiwanych obywateli, zamknięto dziesiątki tysięcy firm i instytucji, rozpadały się małżeństwa, odkrywane fakty co chwilę doprowadzały kogoś do morderstwa lub samobójstwa, panowała panika, obłęd i chaos. W nielicznych z nierozbitych jeszcze organizacji i laboratoriów trwały próby odnalezienia przyczyny klątwy i uratowania drugiej połowy planety, na którą powoli zjawisko się rozprzestrzeniało, jednak na próżno. Nikt nie mógł zrozumieć, co się dzieje.
Sprawa wyjaśnia się dopiero, gdy po dziesięciu obrotach Trimsanda nad Welją zjawiła się sterowana kometa wojenna dowodzona przez Elenlanian. Ich odwieczni wrogowie, Aomowie, porzucili na Welji Pierścień Prawdy - jeden z sześciu królewskich insygniów doskonałości, które oczywiście Elenlanie zamierzają kolejno zniszczyć. Rozbita wewnętrznie Welja otrzymuje ultimatum - albo pierścień zostanie im odesłany w ciągu jednego obrotu księżyca, albo zostanie usunięty razem z całą planetą. Radary dowódców komety wskazują, że wylądował gdzieś w obszarze międzygranicznej dżungli - ale gdzie dokładnie? Czy zebrani w ostatniej chwili ochotnicy faktycznie oswoili się już z jego działaniem na tyle, żeby się do niego zbliżyć i nie pozabijać nawzajem?

Prawda kojarzy się z czymś dobrym, tutaj natomiast jest najpoważniejszym wyzwaniem, z którym trzeba się zmierzyć, znacznie gorszym od groźby Elenlanian. Nie, żeby bohaterowie mieli coś na sumieniu - większość z nich wyruszyła z najczystszymi intencjami przywrócenia planecie normalności. Żołnierz Waszdifijo, niczym wycięty z amerykańskich opowieści, uważa się wręcz za wzór cnót; jego zabawnym, cynicznym nieco przeciwieństwem jest niesłusznie mimo wszystko zdymisjonowany lata temu prezydent, Di Runa, który teraz chce odzyskać dobre imię. Z bardziej osobistych powodów w grupie pojawili się Si Doriw i Welpnis – ona: chcąc naprawić małżeństwo rodziców, on: w celu przywrócenia swojej firmy do życia. Jedynym wyjątkiem jest Eramoren, który ma nadzieję zataić milczeniem swój plan przejęcia pierścienia i zrujnowania za jego pomocą kraju Sybrilli, znajdującego się na chwilowo bezpiecznej stronie planety. Jednak nawet on pod wpływem wypływającej z siebie prawdy przekona się, że jego zamiary są o wiele głębsze i nie aż tak egoistyczne, jak mu się wydawało. Każdego z piątki poszukiwaczy czeka niespodzianka ich własnej osobowości. Najbardziej jednak zdziwi się (i przestraszy) Welpnis, który dowie się, że jest zakochany w swojej dawnej znajomej, Si Doriw.
Bohaterowie nie mają nic na sumieniu - po prostu jak każda istota niedoskonała mają wady i słabości, a co za tym idzie: myśli, nad którymi nie są w stanie zapanować, i wiedzę o nich. Nie uświadczymy tu długich filozoficznych przemyśleń, jednak nie były one Jarjaae potrzebne, by już na pierwszych stronach dać nam do zrozumienia, że prawda może być czymś dobrym tylko w świecie absolutnie idealnym, takim jaki stworzyli Aomowie. Ktoś, kto popełnia błędy, i nie na wszystko zna odpowiedź, potrzebuje czasami wykręcić się nieszczerością, żeby ukryć swoje wady i chronić przed nimi siebie i innych, jak za ścianą bezpiecznej (choć przekolorowanej) iluzji. Jarjaae sugeruje, że prawda nie jest równoważna szczęściu, że łatwo nią zrobić krzywdę, i dodaje, że bliżej szczęścia jest umiejętności rozsądnego jej dawkowania, wyczuwania równowagi, tego, co powinno się powiedzieć, a co nie. Pomimo surwiwalowych niemal przygód w niezamieszkanych dzikich błękitnych lasach, to właśnie ta zdolność umożliwiła im ostatecznie dotarcie do celu.
Powieść przygodowa, romans, filozofia, a może nawet historia apokaliptyczna? Każdy zobaczy w tym, co zechce i pod każdym względem się sprawdzi.