08. „Tajemnica” (Epi Potrik)

Dawno, dawno temu, żyła sobie rasa Jaone. Ziemianin porównałby ich do wilków - pomimo gęstego szarego owłosienia, wielkich spiczastych uszu i kłów kryły w sobie pokojową, stadną naturę i szacunek do wszystkiego, co je otacza. Swoją troską i mądrością dbały nawzajem o swoje szczęście oraz o harmonię świata, który zdawał się odwdzięczać jej półdzikiej cywilizacji tym samym - każdemu wilkowi Jaone zostaje przypisany wilk do pary, "druga połówka" narodzona dokładnie w tej samej chwili gdzieś na planecie, wraz z którą miał cieszyć się zrozumieniem i radością do końca życia. Wilki były tego świadome i dumne z porządku świata, doceniały go i czuły się bezpieczne.
Nietrudno więc wyobrazić sobie ich zdziwienie, gdy na świat przychodzi dziecko inne niż wszystkie, podobne do wilka, a jednak niepodobne, z małymi uszami i bez kłów. Folwi, czyli, jak możnaby przetłumaczyć jej imię, tajemnica albo też niespodzianka czy pytanie, szybko zauważyła, że różni się od innych dziewczynek. Także sposobem bycia przypominającym bardziej koci niż wilczy, ciekawością świata i dziwnym, nierozumianym przez nikogo niepokojem, niepozwalającym jej znaleźć sobie miejsca - zarówno dosłownie, jak i w przenośni. Nie raz nie spała całymi nocami wpatrując się w rozgwieżdżone niebo, nie mogąc pojąć dręczących ją dziwnych, nieokreślonych myśli, że to nie w tym świecie czeka jej "druga połówka". Czy rację mają jej najbliżsi, wierzący, że znajdzie szczęście i zrozumienie dopiero wtedy, gdy coraz bardziej nieufne społeczeństwo przyjmie ją do siebie? Czy faktycznie zostanie wtedy zrozumiana i zazna szczęścia?

Biografia czy baśń? Nie jest to do końca jasne, ponieważ zależnie od tego, w którym punkcie historii jesteśmy, opisywane tam zdarzenia raz brzmią bardziej wiarygodnie, innym razem mniej, raz szczegóły zdają się bardzo konkretnie odnosić do głównej bohaterki, innym razem stają się ogólnymi wskazówkami bliskimi każdemu z nas. Nie ma pewności, że Jaone naprawdę istnieli, nie wiadomo, gdzie znajdowała się ich planeta, z drugiej strony jednak nie można wykluczyć tego, że gdzieś jednak była.
Wszystkie te pytania schodzą jednak na dalszy plan pod wpływem przejmujących, chaotycznych wspomnień Folwi, pełnych lęku i wiecznej niepewności co do sensu i trafności tego, jak sama widzi świat. Wydaje się, że każde napisane przez nią zdanie nosi ciężar mierzenia się z wielotysiącletnią wiedzą i doświadczeniami jej współrodaków przy każdej próbie znalezienia własnych wartości i znaczenia, odpowiedzenia sobie na pytanie, co dla niej samej jest najważniejsze. Wielokrotnie w książce Folwi zmienia nastawienie, nie mogąc pogodzić tego, kim czuje, że jest, z tym za kogo jest uważana, ryzykuje, albo starając się dostosować na przekór zagubieniu, albo odsuwając się od społeczeństwa, wybiera między wiernością sobie, a bliskim, którzy mimo wszystko wciąż wierzą, że może stać się taka jak wszyscy.
Jej zachowanie nie przechodzi bez echa - zwraca tu uwagę, jak łatwo zostaje podana w wątpliwość konieczność tolerancji i szacunku w stosunku do każdej istoty. Czy Folwi powinna być traktowana tak samo jak wszyscy przy swojej odrębności? Czy faktycznie odrębność jest wadą? Zrewidować ogólnie przyjęte wartości musi więc nie tylko główna bohaterka, ale i cała jej cywilizacja, stająca w obliczu zaprzeczenia tego, na czym się zawsze opierała - niedoskonałości, niedopasowania, nieznanego. Czy więc tak naprawdę darzyli miłością świat, czy tylko jego łatwy do przyjęcia porządek, piękno, własną przynależność do niego? Czy wolno im cokolwiek określać jako złe lub dobre? Droga do znalezienia odpowiedzi na te pytania jest długa i niekoniecznie skończona, najważniejsze jednak, że wreszcie została podjęta. I to przez każdego Jaone z osobna.
Nie ma więc pewności, że Jaone naprawdę istnieli, pewne jest natomiast, czego Epi Potrik nauczył tą opowieścią mieszkańców swojej planety - otwartości, umiejętności słuchania i nienarzucania własnego zdania, nawet jeśli faktycznie jest słuszne. W końcu - jak udało się to odkryć Jaone - Wszechświat zamieszkują nie tylko wilki i nie każdy jest szczęśliwy w ten sam sposób.